Рубрика: Մայրենի, Իմ գրադարանը

Ռիչարդ Բախ «Ջոնաթան Լիվինգսթոն անունով ճայը»

Ձկնորսական նավի մոտ խայծով ցանց են նետում ջուրը և ճայերը հավաքվում են իրենց բաժին ձուկը թռցնելու համար: Ճայերից մեկը, որի անունն է Ջոնաթան Լիվինգստոն, վարժվում է թռիչքի մեջ բոլորովին միայնակ: Նա խախտում է խմբի բոլոր չգրված օրենքները՝ թռչում է ցածր, կախվում է օդում: Փորձում է կատարելության հասցնել թռչելու իր արվեստը:
Նա քամահրում է ճայերի հիմնական զբաղմունքը՝ կեր հայթայթելը: Ծնողներն անհանգստացած են, որովհետև որդուց միայն փետուրներն են մնացել: Սկզբում զիջում է ծնողների համոզումներին, սակայն հետո նորից վերադառնում է իր վարժանքներին:
Փորձում է կառավարել թռիչքը բարձր արագության վրա: Նրա մոտ ոչինչ չի ստացվում: Մի օր մեծ բարձրությունից սուրալով ցած՝ նա ուժեղ բախվում է ջրին և կորցնում է գիտակցությունը: Հետագայում նա հասկանում է, որ արագությունը կարելի է կառավարել սեղմելով թևերը: Վարժանքները շարունակվում են:
Ճայերի ժողովը որոշում է աքսորել Ջոնաթանին Հեռավոր Ժայռեր, որովհետև նա արհամարհում է իրենց օրենքներն ու սովորույթները:
Իր կյանքի մնացած մասը Ջոնաթանը անցկացնում է Հեռավոր Ժայռերում, շարունակում է կատարելագործել իր թռիչքը և չի կարոտում ճայերի խմբին:
Ջոնաթանը ծերանում է: Մի օր նկատում է, որ կողքից թռչում են երկու ճայեր, որոնք սավառնելու վարպետությամբ չեն զիջում իրեն: Նրանք ասում են, որ իր խմբից են և կանչում են ետ: Սակայն Ջոնաթանը բարձրանում է վեր դեպի երկինքը, անցնում է ամպերից այն կողմ: Հայտնվում է ուրիշ աշխարհում և որոշում է, որ դա Դրախտն է:
Այստեղ սկսում է մոռանալ իր նախորդ կյանքի մասին:
Այստեղ էլ կա ճայերի խումբ: Նրանք բոլորը կատարելագործում են իրենց թռիչքը: Նրանք ձգտում են կատարելության: Նրանց ուսուցիչը՝ Սալլիվանը, ասում է, որ Ջոնաթանի պես ճայերը բացառություն են: Սովորաբար ճայերը այլաշխարհ են տեղափոխվում բոլորովին չփոխված, ահա ինչու ամեն հաջորդ աշխարհ քիչ է տարբերվում նախորդից: Ջոնաթանի նման դառնալու համար մյուս ճայերը պիտի ապրեն տասնյակ հազարավոր կյանքեր:
Ճայերի ավագը բացատրում է Ջոնաթանին, որ իրենց աշխարհը դրախտ չէ, այլ կատարելության ձեռքբերումն ինքը: Ջոնաթանը կհասնի կատարելության, երբ սովորի թռչել մտքի արագությամբ: Ավագն արդեն կարողանում է այդպես թռչել և Ջոնաթանը խնդրում է սովորեցնել իրեն:
Որոշ ժամանակ անց Ջոնաթանը հասկանում է, որ ստեղծված է կատարյալ և որ իր կարողություններն անսահման են: Նա տեղափոխվում է երկու արեգակ ունեցող մոլորակը: Հիմա նա սովորում է տեղափոխվել ժամանակի մեջ: Ավագի փետուրներն այդ ընթացքում դառնում են արծաթագույն և նա անհետանում է՝ հասցնելով պատգամել Ջոնաթանին փորձել հասկանալ, թե ինչ է սերը:
Ջոնաթանը մտածում է իր խմբի մասին, որ այդ խմբում կարող էր հայտնվել ճայ, որը կուզեր իր պես պոկվել այդ աշխարհից: Ջոնաթանն ուզում է երկիր վերադառնալ: Մի օր նա վերադառնում է և գտնում է Ֆլեթչեր անունով ճային, որին դատապարտել են աքսորի: Սա դառնում է Ջոնաթանի առաջին աշակերտը:
Ֆլեթչեր Լինդը իդեալական աշակերտ է: Երեք ամիս հետո Ջոնաթանն ունի ևս 6 աշակերտ: Նրանց միավորում է «թռիչք հանուն թռիչքի» տարօրինակ գաղափարը:
Երեկոյան Ջոնաթանը փորձում է սովորեցնել նրանց ազատության գաղափարը, սակայն հոգնած աշակերտները քուն են մտնում: Ժամանակ անց աշակերտները սկսում են ավելի ուշադիր լսել ուսուցչին: Մեկ ամիս անց խմբի երիտասարդ ճայերը սկսում են անցնել Ջոնաթանի կողմը: Քըրք Մեյնարդ անունով երիտասարդ ճայի թևը կոտրված է, բայց նա ուզում է թռչել և խնդրում է Ջոնաթանին օգնել իրեն: Ջոնաթանն ասում է, որ Քըրքը ազատ է և ոչինչ չի կարող խանգարել նրան: Քըրքը բացում է թևերը և երկինք սլանում: Աշակերտները սկսում են ուսուցչին աստված համարել:
Մեկ շաբաթ անց դժբախտություն է պատահում: Ֆլեթչերը մեծ արագության վրա բախվում է ժայռին: Արդեն մյուս աշխարհում նրան է հասնում Ջոնաթանը և առաջարկում է ընտրել՝ կա´մ երկիր վերադառնալ, կա´մ մնալ այդ մակարդակի վրա: Ֆլեթչերը վերադառնում է: Տեսնելով նրան՝ խումբը որոշում է, որ Ջոնաթանը կա´մ սատանա է, կա´մ էլ Մեծ Ճայի Որդին է:
Շուտով Ջոնաթանը որոշում է, որ նա այլևս պետք չէ խմբին: Նա խրատում է Ֆլեթչերին, որպեսզի սա շարունակի ճանաչել ինքն իրեն և օր օրի ավելի ու ավելի մոտենա իսկական Ֆլեթչերին: Հետո Ջոնաթանի մարմինը սկսում է հալչել, իսկ Ֆլեթչերը սկսում է սովորեցնել սկսնակներին:

Рубрика: Մայրենի, Իմ գրադարանը

Աննա Ֆրանկի օրագիրը

«Անկեղծ ասած՝ ես լավ չեմ հասկանում, թե ինչպես մեկը կարող է ասել՝ «ես թույլ եմ» և թույլ մնալ։ Եթե մարդ գիտի իր թուլությունը, ինչո՞ւ դրա դեմը չի առնում, ինչո՞ւ չի կոփում իր խառնվածքը։ Գիտե՞ս, թե այս հարցին իրենք ինչ պատասխանեցին՝ «որովհետև այդպես շատ ավելի հեշտ է»։ Հե՞շտ։ Ուրեմն ծույլ ու խաբկանքներով լի կյանքը նաև հե՞շտ կյանք է։ Օ՜, ո՛չ, չի կարող լինել, չպիտի այդպես լինի, որ հեշտությունն ու… փողը այդքան շուտ գայթակղեն մարդուն։»

Աննա Ֆրանկը տասներեք տարեկանում սկսում է գրել իր օրագիրը ապաստարանում, ուր նա իր ընտանիքի անդամների հետ թաքնվում է Ամստերդամի ֆաշիստական օկուպացիոն ադմինիստրացիայի ռեպրեսիաներից, որոնք ուղղված էին քաղաքի հրեական բնակչության դեմ: Գրառումները կատարվել են երկու տարվա ընթացքում՝ հունիսի 12, 1942-օգոստոսի 1, 1944:
Օրագիրը, որը գրված է նամականու ձևով և հասցեագրված է երևակայական Քիթթին, նկարագրում է թաքուստում պատսպարված 8 մարդկանց ամենօրյա կենցաղը, հույսերը, ապրումները և սովորությունները։
Ֆրանկների ընտանիքը նախապատրաստվում է այն բանին, որ հնարավոր է, նրանք ստիպված լինեն թաքնվել նացիստներից: Նրանք պատրաստում են կացարան, որտեղ տեղափոխում են անհրաժեշտ իրեր, սնունդ և դրամ, որից հետո նախագծում են իրենց տեղափոխությունը, եթե հանկարծ գերմանական օկուպացիոն ադմինիստրացիան փորձի ձերբակալել նրանց: 1942 թ. ամռանը Մարգո Ֆրանկը ծանուցագիր է ստանում: Նրան կանչում են գեստապո: Այդ ժամանակ Ֆրանկների ընտանիքը տեղափոխվում է իրենց պատրաստած ապաստարանը: Մեկ ամիս անց նրանց է միանում նաև Վան Պելսերի ընտանիքը:
Աննա Ֆրանկը՝ ամենակրտսեր կալանավորուհին, գրում է օրագիր, որտեղ մանրամասնորեն նկարագրում է թաքնվողների կենցաղը, օրվա ընթացակարգը, սնվելը, փոխհարաբերությունները ներսում և դրսի աշխարհի հետ: Շարադրում է նաև իր մտքերը պատերազմի, սեռական և շատ ուրիշ հարցերի մասին: 1944 թ. նա սկսում է փոխել գործող անձանց անունները՝ հավանաբար հույս ունենալով հրատարակել իր գրառումները: Օրագիրը թույլ է տալիս պատկերացում կազմել օկուպացված Հոլանդիայում տիրող իրավիճակի բազմաթիվ դրվագների վերաբերյալ: Հետապնդվում են ոչ միայն հրեաները, այլև նրանց օգնող քրիստոնյաները, տիրում է սով, մարմնավաճառություն, հիվանդություններ, ինֆլյացիա…
Աննայի գրառումները գնալով ավելի երկար ու խորն են դառնում: Բավականաչափ ուշագրավ են դատողությունները մեծահասակների և փոքրահասակների փոխհարաբերությունների, արժեքների և լավագույնի հանդեպ մարդկային հավատի մասին:
1944 թ., երբ արդեն քիչ էր մնացել, որ գերմանացիները լքեն Ամստերդամը, անհայտ անձը, որին հայտնի էր ապաստարան-թաքստոցի մասին, մատնում է թաքնվողների տեղը, և երկու ընտանիքներին կալանավորում են: Գրառումներն այստեղ ընդհատվում են: Կալանվածներին ուղարկում են տարբեր համակենտրոնացման ճամբարներ: Ճամբարներից ողջ է վերադառնում միայն Օտտո Ֆրանկը

Рубрика: Մայրենի, Իմ գրադարանը

Վարդգես Պետրոսյան «Վերջին ուսուցիչը»

Գարնանային սովորական մի օր Մովսես Խորենացու անվան դպրոցում տեղի է ունենում առեղծվածային դեպք։ Քիմիայի ուսուցչուհին մտնում է 10-րդ «բ» դասարան և տեսնում է, որ հինգ տղա և մեկ աղջիկ տաքացած պարում են, և աղջիկը կիսամերկ է։ Պատմությունը ճյուղավորվում է և հաճախ վերածվում առասպելի։ Հենց այս ժամանակ աշխատանքի է ընդունվում գրականության ուսուցիչ Վահան Մամյանը։ Նա ստանձնում է 10-րդ բ դասարանի դասղեկ Արամ Սանոյանի դերը, ով դրանից երկու շաբաթ առաջ հանկարծամահ էր եղել։
Առաջին անգամ 10-րդ բ դասարանում Մամյանը պատմում է, թե ինչպես իրենք՝ ընկերներով, պատերազմի վերջին գարնան մի ամբողջ գիշեր կարդացին «Մանոն Լեսկո»-ն, հետո երեխաներին խորհուրդ է տալիս, որ յուրաքանչյուրն իր էության ինչ-որ մասով ապրի հեքիաթում։ Երեխաները զարմանում են, որովհետև դպրոցում ռումբ է պայթում՝ կապված պատահածի հետ, իսկ Մամյանը ոչինչ չի ասում։
Թախծոտ աչքերով մի աղջիկ ասում է. «Դուք մեր վերջին ուսուցիչն եք»։ Իսկ Մամյանը պատասխանում է՝ «Վերջին ուսուցիչ չի լինում»։
Չնայած կատարված անհաջողություններին և Մամյանի՝ երեխաներին տարօրինակ թվալուն, ուսուցիչը կարողացավ շատ կարճ ժամանակում ճանաչել բոլորին և դառնալ հարազատ։ Տարեվերջին ամբողջ դասարանը գնաց Զանգվի ձոր։ Նրանք նստեցին բարձր քարաժայռին, և Մամյանն ասաց, որ այդ քարաժայռին երեսուն տարի առաջ իրենք հավաքվել էին տղաներով և այրել իրենց սիրած աղջիկների անունները։ «Մենք վախենում էինք, որ կարող ենք երկուսով մի աղջկա սիրել և այդ դեպքում կկորցնենք մեր ընկերությունը։ Երեխայություն էր, իհարկե, այդպես մենք կորցրինք մեր աղջիկներին։ Հետո եղավ, որ իրար էլ կորցրինք, բայց երևի մի մեծ բան գտանք»։
Քննություններից հետո Մամյանն ասաց, որ ամեն մեկը մի թղթի վրա գրի, թե ինչ դառնություն ունի իր ընկերներից, ուսուցիչներից։ Ուսուցիչը հավաքեց թղթերը և չկարդալով ոչինչ՝ այրեց։ Մամյանն ասաց «Կարողացեք մոռանալ, եթե դառնացրել եք իրար»։
Աշակերտները նայեցին իրար, նայեցին իրենց տասը տարիների վերջին ուսուցչին։ Վերջում երեխաները խոստովանեցին, որ քննություններին բոլորով որոշել են մնալ նույն դասարանում։
Այս գիրքը ինձ սովորեցրեց ամեն գնով հավատարիմ և անբաժան մնալ ընկերների հետ, ինչ էլ որ պատահի։


Рубрика: Մայրենի, Իմ գրադարանը

Էռնեստ Հեմինգուեյ «Ծերունին և ծովը»

Կարդացել եմ Էռնեստ Հեմինգուեյի «Ծերունին և ծովը» վեպը։
Ծերուկը, Սանտյագո անունով, արդեն 84 օր ծովում է և ոչ մի ձուկ դեռ չի որսացել։ Սանտյագոն համարվում է դժբախտության ամենավատ տեսակը։ Իրականում նա այնքան դժբախտ է, որ իր աշակերտի ծնողները արգելել են տղային ձկնորսության գնալ ծերունու հետ և ուղարկել են նրան ավելի հաջողակ ձկնորսի հետ։ Սակայն տղան, նվիրված մնալով ծերունուն, ամեն գիշեր այցելում է նրա հյուղակը, նրան սնունդ էր բերում և ծերունու հետ քննարկում ամերիկյան բեյսբոլը և նրա սիրելի մարզիկ Ջո Դիմաջիոյին։ Սանտյագոն Մանոլինին ասում է, որ հաջորդ օրը պատրաստվում է ուղևորվել հեռավոր ծով, Կուբայի հյուսիս, Ֆլորիդայի նեղուցները, ձկնորսության, վստահ լինելով, որ իր վատ բախտի վերջը եկել է։ Այսպիսով, 85-րդ օրը Սանտյագոն միայնակ ուղևորվում է իր մակույկով։ Ջուրը գցելով իր կարթը նա վստահ է, որ մինչև առաջին կեսօր մարլինը խայծը կուլ կտա։ Չկարողանալով կարթը ձգել, ծերունին հասկանում է, որ փոխարենը ձուկն է իր կողմը քաշում կարթը։ Երկու օր երկու գիշեր ծերունին իր մարմնով պահում է կարթի լարվածությունը։ Չնայած որ վնասվում է պայքարի արդյունքում, սակայն Սանտյագոն կարեկցանքով է մոտենում իր ախոյանին՝ հաճախ նրան համարելով իր եղբայրը։ Նա կարծում է, որ ոչ ոք արժանի չի ուտելու մարլինին՝ նրա արժանապատվության պատճառով։ Չարչարանքների 3-րդ օրը ձուկը, ցույց տալով իր հոգնածությունը, սկսում է պտտվել մակույկի շուրջը։ Սանտյագոն, արդեն ամբողջովին հոգնատանջ և զառանցանքի մեջ, ուժերը հավաքելով իր կողմ է քաշում կարթը և մարլինին հարվածում է հարպունին՝ վերջակետ դնելով երկարատև պայքարին։ Սանտյագոն, մարլինին ձգելով մակույկի մի կողմը, ուղևորվում է տուն՝ մտածելով այն բարձր գնի մասին, որով կարող է վաճառել ձուկը շուկայում և թե քանի մարդ կարող է սնվել այս ձկով։ Մինչդեռ ծերունին մակույկով փորձում է հասնել ափին, շնաձկներին գրավում է արյունը մարլինից հոսող։ Առաջին շնաձկանը Սանտյագոն սպանում է իր հարպունով։ Նա նոր հարպուն է պատրաստում մյուս շնաձկներին սպանելու համար. ամբողջությամբ սպանում է 5 շնաձուկ և շատերին հեռու է քշում։ Սակայն շնաձկները շարունակում են մոտենալ մակույկին և մինչև կեսգիշեր նրանք արդեն կուլ են տալիս մարլինի ամբողջական մարմինը՝ թողնելով միայն կմախքը։ Ի վերջո հասնելով ափին մինչև լուսաբաց Սանտյագոն մինչև իր հյուղակը հասնելը պայքարում է ՝ ծանր կայմը կրելով իր ուսերին։ Արդեն տանը նա ընկնելով իր անկողնու վրա՝ խորը քուն է մտնում։ Հաջորդ օրը ձկնորսների մի խումբ է հավաքվում մակույկի շուրջը, որտեղ դեռ գտնվում էր ձկան կմախքը։ Ձկնորսներից մեկը ձուկը չափում է, որը պոչից մինչև քիթը կազմում էր 5,5 մետր։ Մակույկին մոտ գտնվող սրճարանում գտնվող զբոսաշրջիկները կարծում են, որ դա շնաձուկ է։ Մանոլինը, անհանգստանալով ծերունու համար, նրան գտնում է անկողնում խորը քնած։ Տղան ծերունու համար բերում է թերթեր և սուրճ։ Երբ վերջինս արթնանում է, տղան խոստանում է, որ միասին պիտի ձկնորսության գնան։ Քնի ժամանակ Սանտյագոն երազում է իր երիտասարդության և աֆրիկական ափերին գտնվող առյուծների մասին։

Рубрика: Մայրենի, Իմ գրադարանը

Ժյուլ Վեռն «20.000 լյո ջրի տակ»

Կարդացել եմ Ժյուլ Վեռնի 20.000 լյո ջրի տակ վեպը։
XIX դարի երկրորդ կեսին ծովագնացների աչքին սկսեց երևալ անսովոր օբյեկտ, որը գերազանցում էր իր արագությամբ և չափերով կետին։ Թերթերը, իսկ այնուհետև նաև գիտնականները հետաքրքրվեցին անհայտ օբյեկտով, որը երկարատև քննարկումներից հետո համարեցին գիտությանը անհայտ կենդանի՝ ենթադրաբար հսկա նարվալ։ Ակադեմիական հետաքրքրությունը փոխարինվեց զուտ գործնականով, երբ օբյեկտի հետ բախումից հետո բազմաթիվ նավեր ստացան վնասվածքներ։ Որոշվեց կազմակերպել արշավախումբ «Աբրահամ Լինկոլն» զինվորական առագաստանավով, որը պատկանում էր ԱՄՆ-ի նավատորմին, որպեսզի գտնվի և ոչնչացվի ծովագնացների համար վտանգավոր այդ կենդանին։
Երկարատև փնտրտուքից հետո արշավախումբը Խաղաղ օվկիանոսում հանդիպում է «չտեսնված կենադուն», բայց նրա հետ բախման արդյունքում նավը ստանում է վնասվածքներ, իսկ նրա վրա գտնվող պրոֆեսոր Արոնաքսը, նրա սպասավոր Կոնսելը , և հարպունահար Նեդ Լենդը հայտնվում են ծովում, և այնուհետև հայտնվում է սուզանավի տախտակամածին, որին էլ ինչպես պարզվում է համարում էին «չտեսնված կենդանի»-ն։ Նրա տերը ներկայանում է որպես կապիտան Նեմո։ Նա հայտարարում է փրկվածներին, որ նրանք գտնվում են իրեն պատկանող «Նաուտիլուս» սուզանավի տախտակամածին։ Կապիտան Նեմոն իր ընկերների հետ խզել է կապերը մարդկային հասարակության հետ և հեռացել է օվկիանոս, որպեսզի ապրի ազատ։ Բոլորից գաղտնի կառուցել և կահավորել է «Նաուտիլուս»-ը այնպես, որպեսզի նրա վրա հնարավորություն ունենա ինքնավարության։ Նեմոն և իր ընկերները, որոնք կազմում էին նավի անձնակազմը ընդմիշտ հեռանում են օվկիանոս։ Քանզի Նեմոն հետաքրքրված է «Նաուտիլուս»-ի գաղտնի պահպանությամբ, ինքը ստիպված է փրկվածներին պահել նավի վրա անորոշ ժամկետով, և հերոսները, որոնց առջև դրված է ընտրության հնարավորություն մահվան և գերության միջև, ստիպված են համակերպվել նրա որոշման հետ։ Պրոֆեսոր Անորաքսին կապիտանն առաջարկում է մասնակցել գիտական հետազոտություններին և դիտումներին, որոնք նա իրականացնում է «Նաուտիլուս»-ում, թափանցելով «երկնային» գիտությանը անհայտ ծովային խորությունները։
Հաջորդ յոթ ամիսների ընթացքում հերոսները արկածներ են ունենում Երկրագնդի բոլոր օվկիանոսներում, բացի Հյուսիսային սառուցյալից։ Ծովերի և օվկիանոսների խորություններում աշխարհի շուրջ կատարվող այդ ճանապարհորդության ընթացքում նրանք մասնակցում են ստորջրյա որսի, այցելում են Նոր Գվինեա կղզի, արդյունահանում են մարգարիտ, Հնդկական օվկիանոսում պայքարում են շնաձկների դեմ, այցելում են խորտակված Ատլանտիդայի ավերակները, կռվում են կաշալոտների և ութոտնուկների բանակների դեմ։ «Նաուտիլուս»-ը հաղթահարում է Հարավային բևեռի սառույցները և բացում է հենց բևեռը։
Այս ճանապարհորդության ընթացքում հերոսներին հայտնի է դառնում, որ «Նաուտիլուս»-ի անձնակազմը, չնայած, որ լքել է ցամաքը, տեղյակ է այնտեղ կատարվող բոլոր իրադարձություններից, և ակտիվորեն օգնում է այն ազգերին, որոնք պայքարում են տիրապետության դեմ։ Պատմության վերջում «Նաուտիլուս»-ը մարտի է բռնվում անգլիական ռազմական նավի հետ և անխղճորեն խորտակում է նրան խոյահարումով։ Այդտեղ հերոսները իմանում են, որ կապիտանը իրագործում է անձնական վրիժառությունը։
Պատմության ամբողջ ընթացքում հերոսները վերադառնում են «Նաուտիլուս»-ից փախուստին, որի մասին հատկապես պնդում է Նեդ Լենդը։ Բայց «փախչել ստորջրյա բանտից կրկնակի անհնար է»։ Անձնակազմի շրջանում գտնել համախոհ անհնար է՝ նավաստիները խոսում են միայն իրենց սեփական լեզվով, որը հերոսներից ոչ մեկը չգիտի, դրան գումարած անձնակազմը ընդհանրապես չի շփվում գերիների հետ, բացառությամբ կապիտան Նեմոյի։ Վերջապես, անգլիական նավի ճակատամարտից հետո երբ կապիտանը ընկղմվում է դեպրեսիայի մեջ և թուլացնում է հսկողությունը իրադարձությունների վրա, Լենդը պարզում է, որ «Նաուտիլուս»-ը գտնվում է ինչ-որ ցամաքի մոտ և առաջարկում է փախչել, գրավելով նավակը։ Վերջին պահին պարզվում է, որ սուզանավը ընկել է Մալստրյոմի՝ հզոր ջրապտույտի, մեջ, և ինչ որ բան փոխել արդեն ուշ է։ Արոնաքսը և իր ընկերները հրաշքով փրկվում են և դուրս են գալիս նորվեգական ափ։ Վեպի վերջին գլուխը ավարտվում է Արոնաքսի խորհրդածություններով կապիտան Նեմոյի դժվարին ճակատագրի շուրջ և հարցով, իրագործում է արդյոք հանելուկային կապիտանը իր վրիժառությունը՝ վրեժ լուծելով ամբողջ աշխարհից։
Ինձ շատ դուր եկավ, շատ հետաքրքիր էր, խորհուրդ եմ տալիս կարդալ։

Рубрика: Մայրենի

Էռնեստ Հեմինգուեյ. «Կատուն անձրևի տակ»

Հյուրանոցում միայն երկու ամերիկացի կար: Սենյակ բարձրանալիս կամ իջնելիս նրանք չէին ճանաչում աստիճաններին իրենց հանդիպող ոչ մի կենվորի: Ամերիկացիների սենյակը երկրորդ հարկում էր, որի պատուհանները դիմահայաց էին ծովին: Պատուհաններից երևում էին նաև զբոսայգին և պատերազմի զոհերի հուշարձանը: Զբոսայգում բարձր արմավենիներ ու կանաչ նստարաններ կային: Արևոտ եղանակին այնտեղ միշտ ինչ-որ նկարիչ էր լինում՝ իր նկարակալով: Նկարիչներին դուր էին գալիս սաղարթախիտ արմավենիները, ծովին ու այգիներին դիմահայաց հյուրանոցների փայլուն գույները: Իտալացիները, երկար ճանապարհ կտրելով, գալիս էին պատերազմի զոհերի հուշարձանը դիտելու, որ բրոնզաձույլ էր և փայլփլում էր անձրևի տակ: Անձրևում էր: Կաթիլները մեկիկ- մեկիկ պոկվում էին արմավենիների սաղարթներից: Խճապատ ծառուղիներում փոքրիկ լճակներ էին գոյոցել: Անձրևի տակ փրփրածուփ ծովի ալիքները երկար շերտերով փշրվում էին ափին, հետո ավազը լափլիզելով նահանջում ետ, նորից ետ էին գալիս ու փշրվում՝ երկար շերտով, անձրևի տակ: Հրապարակում, հուշարձանի մոտ ավտոմեքենաներ էին մնացել: Դիմացի սրճարանի դռան շեմին մատուցողը կանգնել, նայում էր դատարկ հրապարակին:

Ամերիկուհին կանգնել էր պատուհանի մոտ և նայում էր դուրս: Հենց նրանց պատուհանի ներքևում, կանաչ սեղաններից մեկի տակ, որից անձրևաջուր էր կաթկթում, մի կատու էր կուչ եկել: Կատուն փորձում էր գունդուկծիկ լինել այնպես, որ կաթիլները չընկնեին վրան:
-Իջնեմ, այդ կատվի ձագին բերեմ,- ասաց ամերիկուհին:
— Ես կգնամ,- առաջարկեց մահճակալին պառկած նրա ամուսինը:
-Ոչ, ինքս կբերեմ: Խեղճ փիսիկը սեղանի տակ չարչարվում է, որ չթրջվի:
Ամուսինը շարունակեց կարդալ՝ երկու բարձերը հարմարեցնելով գլխի տակ:
-Տես՝ չթրջվես,- ասաց նա:
Կինը իջավ աստիճաններով ու երբ անցնում էր նախասրահով, հյուրանոցի տերը տեղից ելավ, խոնարհվելով ողջունեց նրան: Հյուրանոցի տիրոջ գրասեղանը նախասրահի հեռավոր անկյունում էր: Նա ծեր, բավականին բարձրահասակ մարդ էր:
— Անձրևում է,- ասաց կինը:
— Այսօր շատ վատ եղանակ է:
Ծերունին կանգնել էր գրասեղանի ետևում, կիսամութ սենյակի հեռավոր անկյունում: Նա դուր էր գալիս կնոջը: Ամերիկուհուն դուր էր գալիս հյուրանոցի տիրոջ չափազանց լուրջ խոժոռ տեսքը՝ որևէ գանգատ լսելիս: Նրան դուր էր գալիս այդ մարդու արժանապատվությունը: Նրան դուր էր գալիս, թե ինչպես էր այդ ծերունին ուզում ծառայություն մատուցել իրեն: Դուր էր գալիս հյուրանոցի տիրոջ պահվածքը: Դուր էին գալիս խոժոռ դեմքն ու խոշոր ձեռքերը:
Ծերունու հանդեպ խանդաղատանքով լցված՝ ամերիկուհին բացեց դուռն ու նայեց դուրս: Տեղատարափ անձրև էր: Անջրանցիկ թիկնոցով մի տղամարդ դատարկ հրապարակով դեպի սրճարան էր գնում: Կատուն պետք է որ հյուրանոցի աջ կողմում լիներ: Գուցե քիվի տակով անցնի: Երբ կինը կանգնեց դռան շեմին, նրա գլխավերևում մի անձրևանոց բացվեց: Նրանց սենյակը հավաքող աղախինն էր:
— Այսպես չեք թրջվի,- ժպտալով ասաց աղախինը իտալերեն: Անշուշտ, նրան հյուրանոցի տերն էր ուղարկել:
Աղախնու հետ, որ անձրևանոցը պահած գնում էր նրա ետևից, կինը խճապատ ծառուղիով քայլեց դեպի իրենց սենյակի պատուհանի տակ: Սեղանն այնտեղ էր: Անձրևով ողողված՝ այն վառ կանաչավուն էր դարձել, բայց կատուն չկար: Հանկարծ հուսախաբություն համակեց կնոջը: Աղախինը ակնածանքով նայեց նրան:
— Դուք որևէ բա՞ն եք կորցրել, սինյորա:
— Այստեղ կատու կար:
— Կատո՞ւ:
— Այո, կատու:
-Կատո՞ւ,- ծիծաղեց աղախինը:- Կատուն՝ անձրևի տա՞կ:
— Այո,- ասաց կինը,- սեղանի տակ էր: Ահ, ես այնքան շատ էի ուզում փոքրիկ կատու ունենալ:
Երբ ամերիկուհին անգլերեն խոսեց, աղախնի դեմքը ձգվեց:
— Եկեք, սենյորա,- ասաց նա:- Եկեք ներս գնանք, թե չէ կթրջվեք:
— Գնանք, իհարկե,- ասաց մանկամարդ ամերիկուհին:
Նրանք խճապատ ծառուղիով նորից ետ եկան ու ներս մտան: Աղախինը մնաց դրսում, որ անձրևանոցը փակի: Երբ ամերիկուհին անցավ նախասրահով, հյուրանոցի տերը խոնարհվեց նախասրահում: Կնոջ մեջ ինչ-որ բան ջղաձգորեն գունդուկծիկ դարձավ: Հյուրանոցի տերը ստիպում էր նրան շատ փոքր ու միաժամանակ կարևոր զգալ: Մի պահ կինը իրեն չափազանց կարևոր զգաց: Նա բարձրացավ աստիճաններով: Բացեց սենյակի դուռը: Ջորջը մահճակալին պառկած կարդում էր:
— Կատվին բերի՞ր,- հարցրեց նա՝ գիրքը ցած դնելով:
— Այնտեղ չէր:
-Հետաքրքիր է, ո՞ւր է կորել,- ասաց Ջորջը՝ աչքերը մի պահ կտրելով գրքից:
Կինը նստեց մահճակալին:
— Ես այնքան էի ուզում փոքրիկ կատու ունենալ,- ասաց նա:- Չգիտեմ, թե ինչու եմ այդքան ուզում: Ես այդ խեղճ փիսիկին եմ ուզում: Կատակ բան չի, խեղճ փիսիկը դրսում, անձրևի տակ է:
Ջորջը նորից սկսել էր կարդալ:
Կինը մոտեցավ հարդարանքի սեղանին, նայեց հայելու դիմաց և ձեռքի հայելիով սկսեց զննել իրեն: Նախ՝ զննեց մեկ, հետո մյուս կիսադեմը: Ապա՝ ծոծրակն ու պարանոցը:
-Ի՞նչ ես կարծում, լավ չէ՞ր լինի, եթե մազերս թողնեի երկարեր,- հարցրեց ամերիկուհին՝ նորից նայելով իր կիսադեմին:
Ջորջը աչքերը բարձրացրեց ու տեսավ կնոջ՝ տղայի պես կարճ խուզված ծոծրակը:
— Այդպես էլ է ինձ դուր գալիս:
— Ես ձանձրացել եմ,- ասաց կինը:- Այնպես եմ ձանձրացել տղայի այս սանրվածքից:
Ջորջը փոխեց դիրքը: Այն պահից, ինչ կինը սկսել էր խոսել, ամուսինը աչքը չէր կտրել նրանից:
— Այսօր դու շատ ես սիրունացել,- ասաց Ջորջը:
Կինը ձեռքի հայելին դրեց հարդասեղանին, մոտեցավ պատուհանին ու նայեց դուրս: Մթնում էր:
— Ուզում եմ մազերս ետ սանրել ու ձիգ կապել այնպես, որ հարթ լինեն, հետո ծոծրակիս մեծ հանգույց անել ու մատներով շոշափել,- ասաց կինը:- Ուզում եմ գոգիս փոքրիկ կատու լինի, որ շոյեմ, իսկ նա մռռա:
-Ի՞նչ…
— Հետո ուզում եմ սեփական սպասքով ճաշել, իսկ սեղանին մոմեր վառվեն: Ուզում եմ գարուն լինի, ուզում եմ մազերս փռած սանրել հայելու առաջ, ես կատու եմ ուզում, նոր զգեստներ եմ ուզում…
— Դե լավ, վերջացրու: Մի գիրք վերցրու կարդա,- ասաց Ջորջը: Նա նորից կարդում էր:
Կինը պատուհանից նայում էր դուրս: Արդեն բոլորովին մթնել էր, իսկ անձրևը դեռ մաղվում էր արմավենիներին:
-Այնուամենայնիվ, ես կատու եմ ուզում,- ասաց ամերիկուհին:- Հենց հիմա կատու եմ ուզում: Եթե երկար մազեր կամ ուրիշ ուրախություն չի կարելի, գոնե կատու կարելի՞ է ունենալ:
Ջորջը չէր լսում: Նա կարդում էր: Կինը պատուհանից նայեց դուրս: Հրապարակի լույսերն արդեն վառվել էին:
Ինչ-որ մեկը թակեց դուռը:
-Մտեք ,- ասաց Ջորջը: Նա գլուխը բարձրացրեց գրքից:
Աղախինը կանգնեց դռան շեմին: Նրա գրկին մի մեծ, բծավոր կատու կար, որ ծանրորեն կախվել էր ձեռքերից:
— Ներեցեք,- ասաց աղախինը,- հյուրանոցի տերը խնդրեց, որ սա տամ սինյորային:

Կարդացեք պատմվածքը, կատարեք հետևյալ լեզվական աշխատանքը

1. Դուրս գրեք 5-ական բարդ և ածանցավոր բառ:
Բարդ — խճապատ, դիմահայաց, զբոսայգի, հուշարձան, նախասրահ
Ածանցավոր — արժանապատվություն, հուսախաբություն, ծառայություն, ուրախություն, չընկնեին
2.Ձեր կարդացած ո՞ր պատմվածքն է հիշեցնում:

Այս պատմվածքը իմ կարդացածներից տարբերվում է, և ոչ մի պատմվածքի չի հիշեցնում։
3.Պատմեք` հաճա՞խ են ձեր ցանկությունները կատարվում:

Ցանկություններս հաճախ չեն կատարվում։ Շատ ցանկություններ չունեմ։

Рубрика: Մայրենի

Մայրենի

Վահան Թոթովենց

«Ներման աղոթքը»

«Ներկայանամ»

Երբ դեռ մանուկ էի՝ շատ եկեղեցասեր ու ջերմեռանդ էի։ Իմ քրիստոնյա և աստվածավախ մայրս այնպես դաստիարակած էր։

Գիշեր ու ցերեկ զրուցած էր ինձ՝ կապույտը ցուցնելով։

— Վերը, ամպերու ետին, ճիշտ աստղերուն քովիկը, Աստված կա, որ մեզ կը դիտե, ինչ որ ընենք և զրուցենք՝ կը տեսնե և կը լսե. ա՜յ, վերն է, վերը… Ղուրպան ըլլիմ զորությանը,— և կը խաչակնքեր, որուն կը հետևեի։

Կազդեին ինձ մորս ըսածները, որովհետև անկեղծ մայրիկ էր։ Թեև չէի տեսներ այդ Աստվածը, բայց չէի ալ հարցներ. «Ապա ո՞ւր է, մայրի՛կ, չեմ տեսներ», որովհետև կապույտին մեջ վեհություն մը կար, աստղերը այնպիսի հանդիսավորություն մ՚ունեին, որ կը զգայի թե բան մը կար, քաղցր սարսուռ մը կը բռներ կը կենար, հոգիս կը թռչեր, կը թռչեր…

Ամեն առավոտ մութն ու լուսուն մայրիկիս հետ ժամ կերթայի, որ ատեն միայն ժամկոչը կըլլար հոն։ Մայրս վերնատունը չէր երթար, ձեռքս բռնած կուգար դասը և Մայրիկ Աստվածածնա պատկերին առջև կաղոթեր։ Մոմը, որ կը պլպլար այդ յուղոտ և դժգույն պատկերին առջև՝ երերուն ստվեր մը կը ձգեր շուրջը․ թախծություն էր ու քաղցրություն…

Մայրս կաղոթեր և ներողություն կաղերսեր անաստված հորս համար։Հայրս 30 տարիե ի վեր պատարագի ձայն չէր լսած։ Ես կամաց-կամաց կը բարձրանայի և կեդրոնի մոմն ալ կը կպցնեի։

— Մայրի՛կ, մայրի՜կ, վեր եկուր։

— Սո՜ւս, սուս, վա՛ր իջիր։

Ես կիջնայի վար։ Մայրս արտորանոք վերնատուն կերթար, որպեսզի տերտերը չտեսներ, թե ինք դասն էր եկեր։ Երբ տուն երթալե ետք պատճառը կը հարցնեի տաճարը չելլելուն՝ ըսավ.

— Գառնուկս, կնիկներուն համար մեղք է խորան ելլելը։

Չէի հասկնար հիմիկվան պես Եվայի պատմության նշանակությունը։

Ճրագալույծ գիշեր մը զիս բարձրացուցին վերնատուն։ Այդ սրբազան լռության և մութին մեջ մենակ ես էի, որ վերնատունը կանգնած, սպիտակ շապիկ հագած, դալկահար մոմ մը կը բռնեի ձեռքիս մեջ։

— Քրիստոս հարյավ ի մեռելոց…— իմ երգս բոլորը ծունկի բերել տվավ։

Վերջեն լսեցի, որ մայրս կարտասվե եղեր, իհարկե հորս համար, որ իր ամենապզտիկ մանկան երգը չէր լսած։

«Գողությունը»

Անգամ մը գյուղեն մեկ քանի հատ խնձոր բերած էին, խոշոր և կաս-կարմիր։ Երբ մեր թևերուն վրա կը փայլեցնեինք, պատկերնիս մեջը կերևնար։ Մայրս հյուրերու համար պահած էր այդ մեկ քանի խնձորները։

Ես գողցա երկու հատը և տարի մեր դրացի փոքրիկ Զարուին տալու։ Զարուն երկար, խարտյաշ մազերով, կապույտ աչքերով, կարմիր շրթունքներով և այտերով աղջիկ մըն էր։

Ես տղոց հետ չէի ուզեր խաղալ, միշտ Զարուն էր իմ խաղակիցը։ Զարուի ծնողները մեկ-երկու օրեն Պոլիս պիտի երթային, տանելով իրենց հետ Զարուն ալ։

Տրտում, շատ տրտում էի․․․

Ուզեցի Զարուին վերջին շնորհք մը ընել և գողացա այդ խնձորները։Բռնեցի Զարուին, քաշեցի, բերի մեր պարտեզը, տարի վարդի թուփերուն ետին, գլտորելով եկավ ետևես, երնջի այդ աղվորիկ, լեզու չունեցող ձագը։ Նստեցուցի խոտերուն վրա, գրպանես հանեցի երկու խնձորները և ցուցուցի իրեն։

Ցատկեց և ուզեց խլել ձեռքես։

Անմիջապես մեկը գրպանս դրի և մյուսը մոտեցուցի շրթունքներուն։

Զարուն խածնելու եղավ թե չէ՝ ես համբուրեցի զինքը։ Ձեռքես չհանեցի խնձորը, ամեն մեկ խածին համբուրեցի Զարուն։ Երբ հատնելու եղավ՝ իր քնքուշ թևը երկարեց վզիս, մյուս ձեռքով ալ կամացուկ մեկալ խնձորը հանեց գրպանես։ Ես չգիտնալու տվի։ Թողուց, որ համբուրեմ այտերը, աչքերը, մազերը… խարտյաշ մազերը։

Խնձորը առնելեն ետք… փախավ…

Ներս գացի։ Մայրս խոժոռ դեմքով մոտեցավ ինձ.

— Ա՛չքդ նայիմ,— ըսավ։

«Աղոթանքը»

Մայրս կրնար աչքերնես մեր հանցանքը գիտնալ։ Այն տարիքին կը զարմանայի, թե ինչպես մայրս կրնար մեր մեղքերը գուշակել՝ միայն աչքերնուս մեջ նայելով։ Հիմա կը հասկնամ թե՝ երբ հանցանք ունենայինք, աչքերնիս չէինք բանար․ ա՛յդ էր մորս մոգական արվեստին գաղտնիքը։

Չբացի աչքերս ոչ թե խնձորի գողության համար, այլ Զարուն համբուրելուս վախեն։

Եը— Եկո՛ւր ինձ հետ աղոթե, որ Աստված ներե մեղքդ,— հարեց մայրս։

Գացինք պատշգամբը աղոթելու։ Խաչ հանեցի և մտքիս մեջ աղոթեցի.

«Աստված պապա, ոտքդ պագնիմ, մի՛ թողուր, որ Զարուն Պոլիս երթա, ճամբան գայլերը կը փախցնեն զինքը, կամ ծովը կիյնա, Աստվա՛ծ, ի՛նչ կըլլա, Զարուն հոս պահես»։

Սկսա լալ, հեկեկալով լալ… Մայրս կիսատ ձգեց, առավ զիս իր տաքուկ գրկին մեջ.

— Մի՛ լար, գառնուկս, մի՛ լար,— ըսավ,— Աստված կը ներե գողությունդ։

Առաջադրանքներ:

1. Անծանոթ բառերը դուրս գրի՛ր և բառարանի օգնությամբ բացատրի՛ր:

Եկեղեցասեր—Եկեղեցի սիրող, կրոնական արարողություններ սիրող., ժամասեր:

Ջերմեռանդ—Ջերմեռանդություն ցուցաբերող, ջերմեռանդությամբ լցված, շատ եռանդուն, փութաջան, որևէ գործի՝ գաղափարի նկատմամբ արտակարգ նվիրվածություն ցուցաբերող՝ ունեցող

2. Ինչպիսի՞ն է հերոսի վերաբերմունքը իր մոր նկատմամբ:

Հարգում էր իր մորը, բայց նրա մայրը անկեղծ բնավորություն ուներ ու լինում էր, որ հերոսի հետ վատ իմաստով անկեղծ էր լինում։

3.Վերնագրի՛ր հատվածները:

4.Դո՛ւրս գրիր Զարուին նկարագրող տողերը:

Զարուն երկար, խարտյաշ մազերով, կապույտ աչքերով, կարմիր շրթունքներով և այտերով աղջիկ մըն էր։

Рубрика: Մայրենի

Վիլյամ Սարոյան

Փաստեր Վիլյամ Սարոյանի մասին

1. Վիլյամ Սարոյանը 9 տարեկանից աշխատել էր փոստատար։

2. Վիլյամ Սարոյանը եղել է Չարլի Չապլինի հարևան, հենց նրանից էլ իրեն է անցել դրամատուրգիայի հանդեպ սերը։

3. Երբ որ Սարոյանը տեսավ իր հոր գրած բանաստեղծությունները , նա որոշեց դառնալ բանաստեղծ։ Այդ մասին նա պատմում էր «Հայրիկ, դու խենթ ես» պատմվածքում։

4.Վիլյամ Սարոյանը Սևանի ափին գտնում է մի ծանր, լճի ալիքներից լավ հղկված քար և խնդրում է, որ քարը տեղավորեն մեքենայի մեջ:
-Ամերիկա, Ֆրեզնո պիտի տանիմ,- ասում է գրողը:
-Այդ հսկայական քարն ինչպե՞ս եք տանելու…
-Ինքնաթիռով պիտի տանիմ…
-Ինչու՞ համար…
-Ով որ Հայաստանի դեմ վատ խոսի, անոր գլխուն պիտի զարկեմ քարը,- պատասխանում է Սարոյանը:

5.Սարոյանը ցանկացել է, որ իր աճյունից մի բուռ հանձնեն հայկական հողին: Կատարվել է մեծանուն գրողի վերջին կամքը: Այժմ պանթեոնում` մյուս հայ արժանավորների կողքին, գտնվում է նրա գերեզմանը:

Վիլյամ Սարոյան «Հայրիկ դու խենթ ես»

Առաջին մաս
Վիլյամ Սարոյանի «Հայրիկ, դու խենթ ես» պատմվածքը 10 տարեկան տղայի և իր հոր հարաբերությունների մասին է։
Տղայի մայրն ու հայրը առանձին էին ապրում։ Նա ապրում էր իր մոր տանը և հազվադեպ էր գնում հոր տուն, բայց շատ էր սիրում գնալ այնտեղ։ Նա մոր տանը ուներ և՛ սենյակ, և՛ իր լոգարանը, և՛ բակ, բայց նա ավելի շատ սիրում էր լինել իր հոր տանը։ Ամեն քայլափոխի հայրը նրան շատ հետաքրքիր և սրամիտ մտքեր էր ասում։ Նրանք միասին հետաքրքիր էին զրուցում, խաղում։
Հայրը նրան սովորեցնում էր ինքնուրույն լինել։ Օրինակ՝ տղան պատմում է թե ինչպես հոր տուն գալիս հայրը չթողեց, որ իրենց մայրը մեքենայով տեղ հասցնի։
«Հայրս չթողեց, որ մայրիկը իր մեքենայով մեզ տանի. ուզում էր վարժվեմ դժվարություններին։
— Կյանքում հազվադեպ է ամեն ինչ հեշտ ու հանգիստ լինում, -ասաց նա։ -Ավելի լավ է հիմիկվանից սովորես դիմանալ դժվարություններին։
— Համաձայն եմ», -գրված է պատմվածքում։
Տղայի հայրը գրող էր և որդուն ասում էր, որ ինքն էլ է գրող։
«— Ես ու դու,-ասաց հայրս,-գրողներ ենք։ Ամեն ինչ մեզ համար լավն է ու առավել, քան ուրիշ որևէ մեկի համար։ Դու շարունակ քո վեպն ես գրում։
— Ես չգիտեմ ինչից սկսեմ։
— Ոչ մի գրող էլ չգիտի։ Ու ոչ ոք չի իմացել, թե երբ է սկսել։ Մինչդեռ քո վեպը վաղուց է սկսված։
— Առանց կատակի՞։
— Առանց կատակի»։
Երկրորդ մաս
Տղայի հայրիկը Ջոքի անունով մի մարդու էր զանգել և ասել, որ աշխատանքի գնալիս իր որդուն տանի դպրոց, գալիս էլ՝ տուն բերի։ Ջոքին բանկի վարչության փոխնախագահն էր, և տղան ուզում էր առավոտյան գնալ Ջոքիի հետ բանկ և հաշվել այնտեղի փողերը, բայց հայրը նրան ասաց.
«—Եթե հաշվել ես ուզում,- ասաց հայիս,- այ, տոպրակի միջից իննսունինը լոբու հատիկ հաշվիր։», այսպես էր գրել հեղինակը։ Տղան հաշվեց, հետո հայրը այդ լոբին դրեց կրակի վրա, և գնացին վազելու։ Վազում էին սև քարափից մինչև Կարմիր քարափը։ Պայմանավորվել էին, նա, ով առաջինը կհասի Կարմիր քարափ, նա է լինելու այնտեղի թագավորը։
Երրորդ մաս
Հայրը նկատեց, որ տղան չի պատրաստվում վերադառնալ մայրիկի մոտ և փոխեց նրա դպրոցը։ Այդ դպրոցը Ուեբսթերի՝ տեղական դատավորի անվան դպրոցն էր։ Բայց հայրը որոշել էր համարել, որ այդ դպրոցը Նոյի անվան դպրոց էր։ Տղան շատ հարցեր էր տվել հորը, ինչից հետո քայլեցին դպրոցի շուրջը։ Հետո խոսեցին դպրոցի մասին, թե ով է դպրոցը հնարել։ Խոսեցին լուսնի մասին, այդ տղան ցանկանում էր առաջինը լինել լուսնի վրա և այնտեղ տնկել Ամերիկայի դրոշը։ Հետո որոշեցին գնալ Հալֆ Մուն Բեյ՝ Կիալուսնի ծոց։ Կիսալուսնի ծուցը քաղաք է, որը գտնվում է Սան Ֆրանցիսկոյի մոտ։ Հայրը ճանապարհին կանգնել էր և զրույցի մեջ ընկել դասախոսի հետ։ Դասախոսը այդքան շատ մեծ չէր իր ուսանողներից։
Չորրորդ մաս
Ճանապարհին տղան քնեց և երազ տեսավ։ Երազում նա շատ մեծ ձուկ էր քաշում, բայց չկարողացավ։ Երբ որ արթնացավ, պատմեց հորը երազի մասին, և հայրը ասաց.
«Խոշոր մարդկանցից ոմանք համարում են, որ այդ ձուկը երբեք ափ չես հանի»։
Հետո տղան նորից քնեց՝ հույս ունենալով, որ երազը կշարունակվի, բայց ոչ մի բան չհիշեց։ Երբ որ արթնացավ նրանք բենզալցակայանում էին, որի կողքին խորտկարան կար։
«Ես մի բաժակ սուրճ կուզեի, -ասաց հայրս։-Իսկ դու մի բաժակ կակաո խմիր, հա՞», — գրել էր հեղինակը։
Բենզինը լցնողի տեղը իր հայրն էր, որովհետև որդին ամբողջ գիշեր աշխատել էր։ Խորտկարանում էլ նրա զույգ եղբայրն էր։ Խորտկարանում կակաո չկար, բայց կաթ կար։ Տղան կաթ խմեց, իսկ հայրը սուրճ։ Նրանք շարունակեցին ճանապարհը։
Հինգերորդ մաս
Ճանապարհին հայրը մեքենան կանգնեցրեց և նրանք մտան եկեղեցի։ Եկեղեցում նրանք ման եկան։ Հետո դուրս եկան և շարունակեցին ճանապարհը։
Երբ որ հասան Կիսալուսնի ծոց, ման եկան և մտան հացի փուռ։ Այն դեռ բաց չէր, բայց թողեցին մտնել։ Աշխատողը իր կնոջ հետ էր հաց թխում։ Այնտեղ նրանց հաց ու պանիր հյուրասիրեցին, ծանոթացան, զրուցեցին և արդեն փուռը բացելու ժամանակը եկավ։ Նրանք ման եկան քաղաքով և մտան մեքենան։ Հետ հալուց մտան հորաքրոջ տուն։ Այնտեղից իջան առաջին հարկ, որտեղ գտնվում էր հոր սենյակը: Երկուսն էլ լողացան և քնեցին։

Рубрика: Մայրենի

Արևմտահայերեն

Ժամանակակից ցանկացած գրական լեզվի հիմքում որևէ ժողովրդախոսակցական տարբերակ է՝ բարբառ, որը հատուկ ընտրվում է մասնագետների կողմից և տարիների ընթացքում մշակվում ու նորմավորվում է։ Պատմական հանգամանքների բերումով՝ հայերենն ունի երկու գրական տարբերակ՝ արևելահայերենը և արևմտահայերենը։ Առաջինի հիմքում առավելապես Արարատյան բարբառն է՝ «ում» ճյուղից։ Իսկ արևմտահայերենը ձևավորվել է Պոլսի բարբառի հիման վրա՝ «կը» ճյուղից։ Նշենք արևմտահայերենի առաձնահատկություններից որոշները։

Արտասանությունը։ Թեպետ մեր լեզվի երկու տարբերում էլ գրերը նույնն են, սակայն արտասանության ժամանակ արևմտահայերենում բ, գ, դ, ձ, ջ ձայնեղները դառնում են շնչեղ խուլեր և հնչում փ, ք, թ, ց, չ, իսկ պարզ խուլերը` պ, կ, տ, ծ, ճ, ընդհակատակը, գրեթե միշտ արտասանվում են որպես ձայնեղներ` բ, գ, դ, ձ, ջ, օրինակ՝ ծաղիկ – ձաղիգ, գարուն – քարուն, բարի – փարի, գեղեցիկ – քեղեցիգ և այլն:

Բառերը։ Հայերենի բառապաշարի մեծ մասը ընդհանուր է երկու տարբերակների համար։ Բայց կան և տարբերություններ, օրինակ՝ միայն արևմտահայերենում են հանդիպում ակաղձուն (լեցուն), զակատել (բաղձալ), լմննալ (վերջանալ), կայլակ (կաթիլ), համբուն (համակ), պատարուն (զեղուն), պարտասուն (հոգնաբեկ) բառերը, կապերից՝ ասդին, անդին, ետք, քով, շաղկապներից՝ ալ, զի և այլն: Բացի այդ՝ կան նաև որոշակի ուղղագրական տարբերություններ (դասական ուղղագրության կանոններից զատ, օրինակ՝ ճամփա – ճամբայ)։

Քերականությունը։ Արևելահայերենի և արևմտահայերենի հիմնական տարբերությունները նկատվում են արդեն քերականության մեջ՝ բառերի թեքման և կապակցման ժամանակ։ Օրինակ՝ բոլորին հայտնի է ներկա անկատար և անցյալ անկատար ժամանակաձևերի տարբերությունը մեր լեզվի այս երկու տարբերակներում․ կը գրէ – գրում է, կ’անցնիմ – անցնում եմ․ արևմտահայերենում այս ժամանակաձևերը պարզապես կոչվում է սահմանական եղանակի ներկա ժամանակ և անցյալ ժամանակ: (Հենց այս տարբերությունը նկատի ունենալով ենք ասում, որ արևելահայերենի հիմքում «ում» ճյուղի բարբառ է, իսկ արևմտահայերենի հիմքում՝ «կը»)։ Փոխարենը՝ պայմանական եղանակի ժամանակաձևերն արևմտահայերենում կազմվում են «պիտի» մասնիկով, այսպես՝ պիտի անցնիմ  արևելահայերեննշանակում է կանցնեմ (արևմտահայերենում այն կոչվում է ստորադասական եղանակ և հանդես է գալիս երկրորդական նախադասություններում․ «եթե․․․ ապա․․․»)։

Ինչպես գիտենք, արևելահայերենում բառերի գերակշիռ մասը ենթարկվում են Ի հոլովման, մինչդեռ արևմտահայերենում շատ ավելի տարածված է ՈՒ հոլովումը․ ճամբու, դիտորդներու։ Բացառականի վերջավորությունը առավելաբար -են-ն է՝ սրտեն (սրտից), տնեն (տնից), դաշտերեն (դաշտերից)։ Հայցական հոլովը երբեք չի լինում տրականաձև․ «Կը սիրեմ սաներս», ոչ թե սաներիս։ Գիտենք նաև, որ ներգոյական հոլով արևմտահայերենը չունի, և նրա իմաստն արտահայտվում է «մէջ» կապով։

Հայերենի այս տարբերակում որոշիչ հոդ կարող է ստանալ նաև սեռական հոլովը, օրինակ՝ Արամին գիրքը, դաշտերուն ծաղիկը։

Արևմտահայերենում անորոշ առումն արտահայտվում է «մը» («մըն») հետադաս մասնիկով․ գիրք մը, բան մը, խօսք մըն ալ։

Նաև՝ արևմտահայերենը չունի կրկնակի ժխտում․ ոչ ոք չասաց – ոչ ոք ըրաւ։

Ուղղագրությունը։ Արևմտահայերենը պահպանել է մեսրոպյան՝ դասական ուղղագրությունը։  Արևելահայերենի ներկայիս ուղղագրությունը, որ հաճախ կոչվում է նաև նոր, վերափոխված, ժամանակակից և այլն, գործում է 1940 թվականից։ Նոր ուղղագրությունը պաշտոնապես գործածական է Հայաստանում, Արցախում, ինչպես նաև նախկին ԽՍՀՄ երկրներում, իսկ, օրինակ, իրանահայերը, թեպետ խոսում են արևելահայերեն, բայց նույնպես գրում են դասական ուղղագրությամբ։ Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնի՝ Աստվածաշնչի արևելահայերեն թարգմանություններն էլ հիմնականում դասական ուղղագրությամբ են։

Պետք է նկատել, որ շատ բառերի ստուգաբանության, ասենք՝ արմատը մասնիկից տարանջատելու համար, կատարյալ է մնում դասական ուղղագրությունը։ Այսինքն՝ լեզվական միավորները պատմական մոտեցմամբ քննելիս դասական ուղղագրության իմացությունը կարևոր է, ինչպես առհասարակ գրաբարի իմացությունը, որից սերել են և՛ արևմտահայերենը, և՛ արևելահայերենը, և՛ շատուշատ բարբառներ։

Հատվածը(Վահան Թոթովենց,<<Ներման Աղոթք>>) դարձրու արևելահայերեն:
Անգամ մը գյուղեն մեկ քանի հատ խնձոր բերած էին, խոշոր և կաս-կարմիր։ Երբ մեր թևերուն վրա կը փայլեցնեինք, պատկերնիս մեջը կերևնար։ Մայրս հյուրերու համար պահած էր այդ մեկ քանի խնձորները։
Ես գողցա երկու հատը և տարի մեր դրացի փոքրիկ Զարուին տալու։ Զարուն երկար, խարտյաշ մազերով, կապույտ աչքերով, կարմիր շրթունքներով և այտերով աղջիկ մըն էր։
Ես տղոց հետ չէի ուզեր խաղալ, միշտ Զարուն էր իմ խաղակիցը։ Զարուի ծնողները մեկ-երկու օրեն Պոլիս պիտի երթային, տանելով իրենց հետ Զարուն ալ։

Արևելահայերեն

Մի անգամ գյուղից մի քանի խնձոր էին բերել: Խոշոր ու կաս կարմիր: Երբ մեր թևերով փայլեցնում էինք,մեր պատկերները մեջը երևում էր: Մայրս հյուրերի համար պահել էր մի քանի խնձոր: Ես գողացա երկու հատ ու տարա մեր հարևան Զարուհունտվեցի: Զարուհին երկար,խարտյաշ մազերով,կադմիր շրթունքներով ու ա՛տերով մի աղջիկ էր: Ես տղաների հետ չէի բւզում խաղալ,միշտ Զարուհին էր իմ խաղընկերը։ Զարուհու ծնողները մեկ-երկու օրից Պոլիս պիտի գնային՝իրեն հետ տանելով Զարուհուն։

Рубрика: Մայրենի

Մայրենի

1.Խմբավորիր բառերն ըստ հոմանիշների։ Քանի՞ բառ հոմանիշ չունի այս շարքում։

վախենալ—երկյուղել—զարհուրել

տխմար—տգետ—բթամիտ

փոս—խրամատ

վիրապ—վեմ

ննջել—քնել

նիրհել—մրափել

սրդողել—ողորմելի

2. Գտիր դաժան բառի հոմանիշները:

սինլքոր, անագորույն, ամբարտավան, բիրտ, անողորմ, դժոխալուր

3.Տրված բառացանկից առանձնացրու հոմանիշային զույգերը.
անթաքույց—բացահայտ

ճոխ—շքեղ

վեհանձն—մեծահոգի

տարօրինակ—արտասովոր

4.Տրված շարքից առանձնացրու պերճ բառի հականիշները.

հասարակ, պարզ

Լրացնել բաց թողնված տառերը` զ կամ ս:

Ալեհույզ էր Հելլադայի մեծագույն քանդակագործ Ֆիդիասը: Գրակալի առաջ մտասույս նստած` քննախույզ հայացքը հառել էր դիմացը փռված գծագրերին: Պիտի կերտեր Զևսի արձանը: Նրա հոգին բսկտում էր այն միտքը, թե կկարողանա կյանք ու հոգի տալ անշունչ մարմարին:
Պարզկա գիշեր էր: Պարսկական երկնակամարում փայլփլում էին աստղերը: Հազկերտի հրավերով Վասակը` Հայաստանի մարսպանը, ժամանել էր Տիսբոն և այժմ բաց նստած` նայում էր մզկիթների երկնասույզ մինարենիներին: Անհույս էր, թե գործերը հարթ կգնան:Պարտիսպանը Թիֆլիսից բերված թաղարները տեղադրում էր հողի մեջ: Շուտով այդ մասում կաճեն գույնզգույն ծաղիկներ և հետզհետե կտարածվեն շուրջբոլորը: Ավտոբուսի պատուհանից հիպնոզված նայում էի շրջակայքի գեղեցկություներին: