- Ինչպե՞ս և ե՞րբ առաջացավ Գերմանական թագավորությունը:
Վերդենի դաշնագրով առանձնացված բուն գերմանական հողերից ձևավորվեց նոր պետություն: Այն սկզբում կոչվում էր Արևելաֆրանկական թագավորություն: X դ. սկզբին Կարոլինգների արքայատոհմը դադարեց գոյություն ունենալուց: 919 թվականին արևելաֆրանկական թագավոր ընտրվեց Սաքսոնիայի դուքս Հենրիխը: Այսպես Եվրոպայում առաջացավ Գերմանական թագավորությունը: - Ո՞ր տարածքներն էին ընդգրկում նորաստեղծ պետությունը:
Այն ընդգրկում էր Հռենոս գետից մինչև Էլբա գետը, Հյուսիսային ծովից մինչև Ալպերի լեռներն ընկած տարածքները: - Ինչո՞ւ էր Գերմանիայում արքայական իշխանությունը թույլ:
Այնտեղ գոյություն ունեին հինգ խոշոր դքսություններ: Դրանք տարբեր ցեղերով բնակեցված մեծ մարզեր էին: Դքսության կառավարիչները՝ դուքսերը, թագավորին ընդունում էին որպես հավասարների մեջ առաջինը: Դքսության բնակչությունը ենթարկվում էր դուքսին և ոչ թե թագավորին: - Ի՞նչ քայլեր ձեռնարկեց Օտտոն I-ը թագավորական իշխանությունը ամրապնդելու համար:
Թագավորական իշխանությունն ամրապնդելու համար հաջորդ թագավոր Օտտոն I–ը (936–973 թվականներին) որոշեց նոր հենարան գտնել և վերջ տալ դուքսերի անջատողական ձգտումներին: Այդպիսի հենարան դարձավ գերմանական եկեղեցին: Օտտոնը եկեղեցուն շնորհեց հող, դատական և ռազմական իշխանություն: Եկեղեցուն տրված հողերում գործում էր միայն եկեղեցական դատարանը: Բարձրաստիճան հոգևորականները ներգրավվում էին զինվորական ծառայության մեջ և դառնում էին զորամասերի հրամանատարներ: Բոլոր եպիսկոպոսական և խոշոր վանքերի վանահայրերի պաշտոնները թագավորի տնօրինության ներքո էին: Նա էր բարձրաստիճան հոգևորականներին նշանակում պաշտոնի: Այս ճանապարհով Գերմանիայում ամրապնդվեց թագավորական իշխանությունը: - Ո՞ր իրադարաձությունից հետո Օտտոն առաջինը իրեն համարեց Եվրոպայի ամենահզոր տիրակալը: Համաձա՞յն եք նրա հետ. հիմնավորեք ձեր տեսակետը:
Հենվելով նորաստեղծ ծանրազեն հեծելազո - րի վրա՝ Օտտոնը 955 թ. պարտության մատնեց հունգարներին: Այս հաղթանակից հետո նա իրեն համարում էր Եվրոպայի ամենահզոր տիրակալը:
- Օտտոն I-ը ե՞րբ և որտե՞ղ թագադրվեց Արևմտահռոմեական կայսրության թագով:
962 թվականին պապը Հռոմում նրան թագադրեց Արևմտահռոմեական կայսրության թագով: - Ի՞նչ է Օտտոնյան վերածնունդը: Ո՞վ էր Սաքսերի պատմությունը աշխատության հեղինակը, և ի՞նչ էր փորձում նա հիմնավորել:
Օտտոնը և նրա հաջորդները մեծ ուշադրություն էին դարձնում մշակույթին: Այդ պատճառով այս դարաշրջանը սովորաբար անվանում են նաև Օտտոնյան վերածնունդ: Նա արքունիքում ստեղծեց ակադեմիա: Ամենուրեք բացվեցին դպրոցներ:
Բարձր զարգացման հասավ պատմագրությունը: Վանական Վիդուքինդը գրեց «Սաքսերի պատմությունը» աշխատությունը: Նա փորձում էր հիմնավորել Սրբազան հռոմեական կայսրության ստեղծման անհրաժեշտությունը և այդ գործում գերմանացիների կարևոր դերը:
Рубрика: Պատմություն
Հայոց ցեղասպանություն
Հայոց ցեղասպանությունը ողբերգական իրադարձություն էր, որը տեղի ունեցավ Առաջին համաշխարհային պատերազմի ընթացքում՝ հիմնականում 1915-1923 թվականներին, որի ընթացքում Օսմանյան կայսրությունը համակարգված կերպով ոչնչացրեց իր հայ բնակչությանը։ Մոտավոր հաշվարկներով՝ այս ընթացքում շուրջ 1,5 միլիոն հայեր են կորցրել իրենց կյանքը զանգվածային սպանությունների, բռնի տեղահանումների, սովի և բռնության այլ ձևերի պատճառով:
Ցեղասպանությունն իրականացվել է Առաջին համաշխարհային պատերազմի քողի տակ, երբ օսմանյան կառավարությունը հայերին մեղադրել է թշնամի տերությունների հետ համագործակցելու մեջ։ Արդյունքում հայ մտավորականներ, համայնքի ղեկավարներ, մասնագետներ և այլք ձերբակալվեցին, իսկ հետո մահապատժի ենթարկվեցին։ Մնացած հայ բնակչությունը բռնի երթերի ենթարկվեց անապատային շրջաններով, որտեղ շատերը մահացան սովից, ջրազրկումից և ծանր պայմաններից:
Թեև Հայոց ցեղասպանությունը գիտնականների և աշխարհի շատ ազգերի կողմից լայնորեն ճանաչված է որպես առաջին ժամանակակից ցեղասպանություններից մեկը, թուրքական կառավարությունը երկար ժամանակ վիճարկում է այս եզրույթը՝ փոխարենը հիշատակելով քաղաքացիական անկարգությունների և պատերազմի հետևանքով տեղի ունեցած իրադարձությունները:
Հայերը Ցեղասպանության հիշատակը նշում են ամեն տարի ապրիլի 24-ին՝ նշելով այն օրը, երբ բազմաթիվ հայ մտավորականներ և համայնքի ղեկավարներ ձերբակալվեցին 1915թ.-ին: Չնայած դրա ճանաչման շուրջ շարունակվող բանավեճերին և քաղաքական լարվածությանը, Հայոց ցեղասպանության ճանաչումը կարևոր խնդիր է մնում նաև աշխարհասփյուռ հայության համար: ինչ վերաբերում է իրավապաշտպաններին և միջազգային կազմակերպություններին։
Քրիստոնեության ընդունումը որպես պետական կրոն
- Ո՞ր դարից են Հայաստանում սկիզբ առել վաղքրիստոնեական համայնքները:
Քրիստոնեությունը, որն սկիզբ էր առել I դարում Պաղեստինում, II–III դդ. ընթացքում լայնորեն տարածվեց Հռոմեական կայսրությունում և Մերձավոր Արևելքում։ - Ովքե՞ր են եղել Հայաստանում քրիստոնեության առաջին քարոզիչները։
Հայաստանում առաջին քարոզիչները եղել են Թադեոս ու Բարդուղիմեոս առաքյալները։ - Ինչո՞ւ է Հայոց Եկեղեցին կոչվում առաքելական։
Քանի որ Հայոց քրիստոնեական եկեղեցու հիմնադիրները եղել էին առաքյալներ, այն անվանվում է առաքելական: - Ո՞ր Թագավորի օրոք քրիստոնեությունը Հայաստանում հռչակվեց, պետական կրոն, ով դարձավ առաջին կաթողիկոսը։
Քրիստոնեությունը պետական կրոն հռչակվես Տրդատ III Մեծ արքայի օրոք: Առաջին կաթողիկոսը դարձավ Գրիգոր Պարթևը: - Ի՞նչ դեր էր կատարում եկեղեցին Հայոց թագավորության կյանքում:
Անուրանալի է քրիստոնեական եկեղեցու դերակատարությունը հայոց պատմության մեջ: Քրիստոնեության ընդունումը նպաստեց թագավորական իշխանության ամրապնդմանը և հետագայում մեծ դեր կատարեց երկրի կյանքում: Արագացավ Հայաստանի ներքին համախմբումը: Հաջորդ դարերի ընթացքում ևս հայ ժողովուրդը պահպանեց իր ներքին միասնականությունը: Քրիստոնեությունը խորապես ազդեց մեր ազգային մշակույթի զարգացման վրա: - Համառոտ ներկայացրեք Հայոց եկեղեցու կառույցի ձևավորումը։
Քրիստոնեության ընդունումից հետո, սկսեցին վերացվել հեթանոսական մեհյանները, դրանց փոխարեն կառուցվեցին առաքելական եկեղեցիներ: Գրիգոր Լուսավորչի օրոք հիմնականում ձևավորվեց հայ եկեղեցական կառույցը։ Ստեղծվեցին 36 եպիսկոպոսություններ: Դրանց գլուխ կանգնած եպիսկոպոսներն արարողությունների ժամանակ տեղ էին զբաղեցնում կաթողիկոսի աջ և ձախ կողմերում։ Եպիսկոպոսություններից երկուսը ստեղծվեցին Վիրքի և Աղվանքի համար։
Վերջին մարդու իշխանությունը
Տեքստը տրամադրում է հասարակության դինամիկայի համապարփակ ուսումնասիրություն՝ հատուկ շեշտադրելով «Վերջին մարդու» հայեցակարգը և հասարակության համար դրա հնարավոր հետևանքները: Վերլուծությունը ներառում է հետևյալ հիմնական կետերը և թեմաները.
Տեքստը մեզ ներկայացնում է «Վերջին մարդուն», մի մարդու, ով հասել է կյանքից գոհունակության և գոհունակության մակարդակի, որը նրանք կարծում են, որ դա մարդկային փորձի գագաթնակետն է: Այս անհատը կարող է զգալի ազդեցություն ունենալ հասարակության վրա՝ խթանելով ապատիայի մշակույթը, սեփական շահը և ստոր ազդակները հետապնդելը:
«Վերջին մարդը» կարող է հանգեցնել մասնատված հասարակության, որտեղ անհատները գերադասում են իրենց շահերը հավաքական բարեկեցությունից: Սա կարող է հանգեցնել սոցիալական համախմբվածության բացակայությանը, ինչը կարող է վնասել սոցիալական կառուցվածքին:
Տեքստը ուշադրություն է հրավիրում հասարակության մեջ էթիկական արժեքների էրոզիայի վրա, քանի որ անհատները գերադասում են սեփական շահը կոլեկտիվ բարիքից: Այս էթիկական քայքայումը կարող է տեւական ազդեցություն ունենալ հասարակության վրա՝ նպաստելով սոցիալական հյուսվածքի ընդհանուր քայքայմանը:
Տեքստը զուգահեռներ է անցկացնում հասարակության քայքայման և բնական ընտրության միջև՝ ընդգծելով հարմարվողականության և կոլեկտիվ գործողության կարևորությունը: Հասարակությունները, որոնք չեն կարողանում հարմարվել կամ պահպանել միասնական սոցիալական կառուցվածքները, կարող են խոցելի լինել կործանման կամ քայքայման համար:
Տեքստը շեշտում է ազգային միասնության և ինքնության ընդհանուր զգացողության նշանակությունը արտաքին սպառնալիքներից պաշտպանվելու գործում: Այն նախազգուշացնում է տարածքային բաժանումների դեմ և պաշտպանում է ազգը պահպանելու հավաքական ջանքերը:
Չնայած «Վերջին մարդու» ազդեցությանը, տեքստը խրախուսում է դիմադրությունը և նախազգուշացնում է ապատիայի ենթարկվելուց: Այն խրախուսում է անհատներին մերժել «Վերջին մարդու» կործանարար ուժը և աշխատել դեպի ավելի միասնական և բարոյական հասարակություն:
Ընդհանուր առմամբ, տեքստը տրամադրում է հասարակության դինամիկայի մանրամասն ուսումնասիրություն՝ ուսումնասիրելով «Վերջին մարդու» մարտահրավերներն ու հետևանքները: Այն ծառայում է որպես նախազգուշական հեքիաթ՝ ուշադրություն հրավիրելով միասնության, էթիկական արժեքների և հավաքական գործողությունների կարևորության վրա՝ միաժամանակ զգուշացնելով հասարակության քայքայման դեմ:
Տրգրան Հայրապետյան «Ծուռ հայելիների թագավորությունում»
Հոդվածում ուսումնասիրվում է «այո-մարդկանց» ֆենոմենը և դրա բացասական ազդեցությունը ղեկավարության, որոշումների կայացման և ընդհանուր առմամբ հասարակության գործուներության վրա։ Տիգրան Հայրապետյանը պնդում է, որ այս երևույթը, որը վերաբերվում է այն անհատներին, ովքեր կուրորեն համաձայնվում են իրենց առաջնորդի որոշումների հետ և աջակցում են նրան՝ առանց կասկածի տակ դնելու նրանց արժանիքները կամ հաշվի առնելով այընտրանքային տեսակետները։ Նա կարծում է, որ այս երևույթը հանդիպում է այն մարդկանց մոտ, ովքեր պատրաստ են զիջել իրենց բարոյական մասնագիտական չափանիշները, որպեսզի իրենց համար իշանության դիրքեր ապահովեն։
«Ճիշտ կռահել ղեկավարի մտքերը և ձգտել առաջինը հավանություն տալ դրանց:»
Այստեղ մարդիկ նույնպես ավելի շատ մտահոգված են իրենց իշխանության և ազդեցության դիրքերը պահպանելով, քան իրենց քաղաքացիական պարտքը կատարելով:
Հոդվածում ընգծվում են տվյալ երևույթի բացասական հետևանքները, ինչպես ժողովրդավարության և հանրային վստահության խաթարումը: Հոդվածում ասվում է, որ այս երևույթը հաղթահարելու միակ միջոցը առողջ այլախոհության և քննադատական մտածողության խրախուսումն է իշխանական համակարգի ներսում և ընդդիմության ներսում։ Այն անհատները, ովքեր կարելի է ասել դեմ են գնում իրենց բարոյական և մասնագիտական չափանիշներին ՝ հանուն իրենց ուժի և ազդեցության դիրքերը պահպանելու, պետք է պատասխանատվության ենթարկվեն իրենց գործողությունների համար:
«Կույր համաձայնության ավանդույթները մենք ժառանգել ենք խորհրդային իշխանության ժամանակներից, և այսօր հասարակական-քաղաքական աշխույժ գործունեության մեջ ընդգրկված «չափահաս սերունդները» լիարժեք ժառանգորդներն են այն բարոյականության և ստերեոտիպների, որ խորհրդային իշխանության պայմաններում հասարակական հարաբերությունների հիմքն էին և էությունը:»
Այս հատվածում ընդգծվում է կույր համաձայնության խնդիրը, որը տարածված էր խորհրդային իշխանության դարաշրջանում նույնպես և ժառանգվել էր ներկա սերունդների կողմից։ Հեղինակը ենթադրում է, որ մարդիկ սովոր են կանխատեսել իրենց առաջնորդների մտքերն ու գաղափարները և առաջինը հաստատել դրանք: Այս երևույթը խորապես արմատավորված է հասարակության մշակույթի և բարոյականության մեջ և վերածվել իրավական և բարոյական խնդրի:
«Այդպիսի իրավիճակներ պետք է համարել տվյալ ժողովրդի համար բախտորոշ նշանակություն ունեցող անցումային փուլերը՝ կազմավորումների (ֆորմացիա) փոփոխությունները, պատերազմները, այսինքն՝ այն իրողությունները, երբ օրակարգի հարց է դառնում լինել-չլինելու խնդիրը:»
Հայրապետյանի այս միտքը շատ համահունչ է այն ժամանակաշրջանին, որում մենք հիմա ապրում ենք՝ 2018 թվականից հետո, հեղափոխություն, պատերազմ։
«Առավել ողբերգականն այն է, որ այս երևույթը կայուն ժառանգական բնույթ է կրում, և երիտասարդությունը, «ճիշտ» կողմնորոշվելով, ընտրում է նույն ճանապարհը:»
«Ամենատարբեր գերատեսչությունների պաշտոնյաները մասնավոր խոսակցություններում ահազանգ են խփում տիրող իրավիճակի, հանրապետության ներքին և արտաքին քաղաքականության, նրա գործողությունների, կադրային անհեթեթության և այլնի մասին, սակայն, ինչպես և խորհրդային ժամանակներում, այդ ամենը միայն խոհանոցում և խիստ նեղ շրջանակներում: Իսկ իբրև վարչակարգի ծառա՝ նրանք պատրաստ են հոխորտալով պաշտպանել նրա յուրաքանչյուր քայլը:»
«Ուստի, ժողովրդի ոգին հեռուստահաղորդումներով ու խրոխտ կոչերով չէ, որ պետք է բարձրացնել, այլ համակարգի արմատական փոփոխություններով: Ժողովուրդը պետք է յուրաքանչյուր քայլին զգա, որ իրենից անձնազոհություն պահանջող իշխանությունն ինքն էլ այդպիսին է և ձեռնհաս է որևէ լուծում գտնելու ծառացած խնդիրներին»։
Այս հատվածում երևում է, որ Տիգրան Հայրապետյանը ցանկանում է հասկացնել մարդկանց թե ինչպես պետք է ձգտել փոփոխությունների կամ անգամ հեղափոխության: Նա այստեղ շատ լավ առանձնացնում է այն միտքը, որ ժողովուրդը պետք է օրինակ վերցնի իշխանությունից, սակայն, ինչպե՞ս, եթե իշխանությունները անձնազոհ չեն:
Հոդվածը պարունակում է մտածելու տեղիք տվող բովանդակություն: Տիգրան Հայրապետյանի փաստարկն ամրապնդվում է պատմական և ժամանակակից օրինակներով, ինչպես նաև առողջ այլախոհության և քննադատական մտածողության կոչով ՝ որպես ժողովրդավարության և հանրային վստահության պահպանման կարևոր արժեքներ:
Արտավազդ 2-րդը և վերջին Աշտաշեսյանները
- Ինչո՞վ էր պայմանավորված Արտավազդ 2-րդ արքայի որդեգրած չեզոքության քաղքականությունը:
Արտավազդ Բ Մեծ Հայքի թագավորության արքայից արքա Արտաշեսյանների հարստությունից, որը կառավարել է մ.թ.ա. 55-մ.թ.ա. 34 թվականներին։ Հայոց գահը ժառանգել է հորից Տիգրան Մեծից, որի օրոք ստեղծվել էր Հայկական աշխարհակալություն։ - Որքանո՞վ էր պարթևական աշրավանքի երթուղու վերաբերյալ Մարկուս Կրասսուսին Արտավազդ 2-ի արած առաջարկը օգտակար Հայաստանի համար:
Արտավազդ Բ-ի առաջարկը ստրատեգիական տեսանկյունից հիմնավոր էր այնքանով, որ հեծելազորի կիրառելիության հնարավորությունից, որն անուղղակիորեն անհնարին էր պատկերացնել անապատային Միջագետքի պարագայում, որտեղ պարթևաց զորախմբերը իրենց զգում էին ինչպես։ - Ի՞նչ դեր ունեցավ հայ-հռոմեական հարաբերություններում Անտոնիուսի պարթևական արշավանքը:
Հայ-հռոմեական պատերազմ, տեղի է ունեցել Ք․ա․ 69-66 թվականներին, Արտաշեսյան Հայաստանի և Հռոմեական հանրապետության միջև այն ընթացել է երկու փուլով։ - Ինչո՞ւ էր Հռոմը շահագրգիռ պարթևական արշավանքներով: Ո՞րն էր այդ թագավորությունից եկող վտանգը:
Հռոմի պարթևստանի տիրակալության և Մեծ Հայքի թագավորության միջև, որը տեղի է ունեցել մ․թ․ա․ 66-ից մինչև 217 թվականներին՝ մաս կազմել հռոմեա-պարսկական առճակատումների։ - Ինչո՞ւ հնարավոր չէր Հայաստանի տարածաշրջանային կարևորությունը շեշտված հակահռոմեական կամ հակապարթևական կեցվածքով վերականգնելը:
Հայկական սկզբնաղբյուրներն ու օտարալեզու գրվածքները հավաստում են, որ Արտավազդը ստացել է ժամանակաշրջանի լավագույն կրթությունը։ Նա հետաքրքրություն էր տածում հելլենիստական մշակույթի նկատմամբ վարժ տիրապետելով հին հունարենին։ - Որո՞նք էին Արտաշեսյան թագավորության անկման ներքին և արտաքին պատճառները:
Արտաշեսյանների թագավորություն, մ․թ․ա․ 189-մ․թ․ 1 թվականներին գոյություն ունեցած հայկական թագավորություն, որի հիմնադիրը Արտաշես Ա Բարեպաշտն է։ Թագավորությունն իր հիմնադրման սկզբնական շրջանում ունեցել է նվազագույնը 250 հազար կմ տարածք, իսկ հզորության գագաթնակետին Տիգրան Մեծի ազդեցության ոլորտը ընդգրկել է շուրջ 3 մլն կմ տարածք։
Արտաշեսյան Հայաստանի սոցիալ-տնտեսական և մշակութային կյանքը
1. Ինչ առանձնահատկություններ ուներ Արտաշեսյան հելլենիստական Հայաստանի մշակույթը: Ինչպիսի փոփոխությունների ենթարկվեցին արվեստի տարբեր ոլորտները:
Ընդհանուր առմամբ Հայաստանում հելլենիզմն ընթացավ երկու փուլով: Բուն հելլենիզմը (առաջին փուլը)՝ Ք․ ա․ III-I դդ, և ուշ հելլենիզմը (երկրրորդ փուլը)՝ Ք․ հ․ I-III դդ։ Այն Հայաստանում տևեց գրեթե վեց դար։ Հելլենիստական ժամանակաշրջանում հայկական աստվածները նույնացվում էին հին հունական աստվածների հետ՝ օժտվելով նոր գծերով։ Որոշ առումներով փոփոխվեցին նաև պաշտամունքի ձևերը։ Մեծ տարածում ունեին մի քանի համընդհանուր աստվածություններ։ Նրանցից էին Արամազդ-Զևսը, Անահիտ-Արտեմիսը, Վահագն-Հերակլեսը, Աստղիկ-Ափրոդիտեն, Միհր-Հելիոսը, Տիր-Ապոլոնը, Նանե-Աթենասը և այլն։
2. Ինչով էր պայմանավորված Արտաշեսյան Հայաստանում քրմապետի հետևաբար քրմական դասի ազդեցության թուլացումը:
Եթե նախկինում քրմապետն էր տերության երկրորդ մարդը, ապա այժմ, մանավանդ Տիգրան Մեծի ժամանակներից, նա դուրս է մղվում «մեծ բդեշխի» կողմից։ Արքան ուներ բազմաթիվ պատվանուններ՝ «մեծ արքա», «բարեպաշտ արքա», իսկ Տիգրան Մեծից հետո՝ նաև «արքայից արքա», «աստված» և այլն։
3. Ինչ նշանակություն ուներ քաղաքաշինությունը Արտաշեսյան Հայաստանում
Արտաշեսյան Հայաստանում քաղաքաշինությունը ուներ մեծ նշանակություն։ Հելլենիստական դարաշրջանի Հայաստանում հիմնվեցին և զարգացան նոր քաղաքներ, որոնցից հատկապես նշանավոր էին Արտաշատն ու Տիգրանակերտը։
4. Ինչպես էին Արտաշեսյան արքաներն Աշխարհաժողովի և Արտաշատի հրապարակի միջոցով հավասարակշռում իրենց իշխանությունը:
Արքան երկիրը կառավարում էր արքունիքի և արքունի գործակալների միջոցով։ Արքունիքը կազմված էր տոհմիկ և ծառայողական ավագանուց։ Տոհմիկ ավագանու քաղաքական ազդեցության կարևորագույն օրգանը սրբազան Նպատ լեռան լանջերին պարբերաբար հրավիրվող Աշխարհաժողովն էր, ծառայողական ավագանունը՝ մայրաքաղաք Արտաշատի հրապարակը։
5. Ինչով կբացատրես այն, որ Արտաշես առաջինի կառավարման տարիներին դեռևս գերակայող էր արամեերենը, մինչդեռ Տիգրան Մեծի ժամանակ՝ հունարենը:
Ուշագրավ է, որ Արտաշես I-ի կառավարման տարիներին դեռևս գերակայող էր արամեերենը, թերևս պետությունն այդպես հակադրվում էր հելլենիստական՝ Սելևկյան տերությանը։ Հետագայում արդեն ակտիվացավ հունարենը։
6. Ինչպես կարող էին քաղաքներին արքաների տված արտոնությունները խթանել առևտուրն ու արհեստները:
Երվանդական Հայաստանի կազմավորումը և Աքեմենյան Պարսկաստանը
1. Բնութագրեք թե ովքեր են Պարույր Սկայորդին, Երվանդ Սակավակյաց, Տիգրան Երվանդյանը, Կյուրոս Մեծը, Դարեհ առաջինը, Քսենոփոն, սատրապ, արքայական ճանապարհ
Պարույր Սկայորդին Հայկ Նահապետի սերնդից էր։ Պարույրը միացել էր Ասորեստանի դեմ Մարաստանի և Բաբելոնի թագավորների դաշինքին։ Նա նաև Ասորեստանի կայսրության կործանման գործին մասնակցելու համար Մարաստանի արքա Կիաքսարի կողմից թագադրվում և ճանաչվում է Հայաստանի թագավոր։
Երվանդ Սակավակյացը Պարույր Սկայորդուն հաջորդած արքան էր։ Նրան հաջողվեց Հայկական լեռնաշխարհում հաստատել իր հսկողությունը։ Երվանդ Սակավակյացի օրոք թագավորության սահմանները հյուսիս-արևմուտքում հասնում են մինչև Սև ծովի ափեր, հարավ-արևելքում՝ Մարաստան, հարավում՝ Հյուսիսային Միջագետք։ Արքայական նոր հարստությունը նրա անունով կոչվում է Երվանդական կամ Երվանդյան։
Տիգրան Երվանդյանը հայոց թագաժառանգ էր։ Նա Կյուրոս Մեծի մանկության ընկերն էր։Տիգրան Երվանդյանը Կյուրոս Մեծին օգնել է մարական տիրապետության դեմ լայնածավալ ապստամբություն կազմակերպել։ Այդ ապստամբության հետևանքով 550 թվականին մարական տիրապետության տապալման արդյունքում ձևավորվում է Աքեմենյան Պարսկաստանը՝ Կյուրոս Մեծի գլխավորությամբ։
Դարեհ առաջինը պարսից արքա էր։ Նա է գահ բարձրացել Կյուրոս Մեծից հետո։ Դարեհը գահ բարձրացավ Պարսկաստանի ներքին երկպառակություններում հաղթելու շնորհիվ։ Նա գահ է բարձրացել Ք․ ա․ 486 թվականին։
Քսենոփոնը հույն պատմիչ էր։ Քսենփոնը կարծում էր, որ Կյուրոս Մեծին մարական տիրապետությունը տապալելու գործում աջակցում էր նրա մանկության ընկեր՝ հայոց թագաժառանգ Տիգրան Երվանդյանը։
Սատրապը հին պարսկերեն արքայի անմիջական ներկայացուցիչն էր մարզում՝ սատրապությունում, որտեղ օգտվում էր թագավորական բոլոր արտոնություններից։
Արքայական ճանապարհը հինավուրց առևտրային և ռազմավարական, նշանակության ճանապարհ էր, որը կառուցվել է Աքեմենյան կայսրության արքա Դարեհ I-ի կողմից Ք․ ա․ 5-րդ դարում։ Այն շուրջ 2700 կմ երկարություն ուներ։
2. Ինչպես հաջողվեց Պարույր Սկայորդուն ճանաչվել հայոց արքա և հաստատվել հայոց գահին:
Պարույրը միացել էր Ասորեստանի դեմ Մարաստանի և Բաբելոնի թագավորների դաշինքին։Պարույրը Սկայորդին Ասորեստանի կայսրության կործանման գործին մասնակցելու համար Մարաստանի արքա Կիաքսարի կողմից թագադրվում և ճանաչվում է Հայաստանի թագավոր։
3. Ինչ դեր ունեցան Երվանդ Սակավակյացը և Տիգրան Երվանդյանը Հայաստանի ինքնուրույնության գործում:
Նա իր տիրապետությունը հաստատում է այն հողերի վրա, որոնք ժամանակին Վանի թագավորությունն էր վերահսկում։ Նաև Երվանդ I Սակավակյանցին հաջողվում է վերակազմավորել բանակը։
4. Ինչ մեթոդներ օգտագործեց Դարեհը իր կայսրության միասնականությունը պահելու համար: Ինչպես էր ազդում նրա քաղաքականությունը Հայաստանի վրա:
Հայաստանում ապստամբությունը ճնշելուն համար Դարեհ I-ի զորահրամանատարները ստիպված են լինում 5 ճակատամարտ տալ։ Ինչպես պարզ է դառնում Բեհիսթունյան եռալեզու արձանագրությունից, Հայաստանը նվաճելու համար Դարեհը մեծ ճիգ է գործադրել։
5. Ինչպես հաջողվեց Երվանդական արքաներին պահպանել իրենց ինքնուրույնությունը սատրապության ժամանակաշրջանում:
6. Նշիր և հիմնավորիր թե տնտեսական և ռազմական ինչ նշանակություն ուներ Հայաստանի համար Արքայական ճանապարհը
Ռեֆորմացիա
1. Ինչ էր ինդուլուգենցիան և ինչ նպատակի էր ծառայում:
Ինդուլգենցիան` մեղքերի թողության շնորհագիր էր: Ինդուլգենցիա գնողը ազատվում էր բոլոր մեղքերից:
2. Երբ և որտեղ փակցվեցին Մարտին Լյութերի 95 դրույթները: Ինչի և ում դեմ էին ուղղված դրանք:
1517 թ. հոկտեմբերի 31–ին Գերմանիայի Վիտենբերգ քաղաքի Մայր տաճարի դռանը մի թուղթ փակցվեց: Այն պարունակում էր 95 դրույթներ: Նա գտնում էր, որ մարդը կարող է փրկվել միայն իր հավատով, այլ ոչ թե ինդուլգենցիաներ գնելով:
3. Ովքեր ստացան բողոքական անվանումը և ինչու:
Այն մարդիկ, ովքեր բողոքում էին Կարլ հինգերորդի որոշման դեմ ստացան բողոքական անունը։
4. Բացատրեք «Ում իշխանութունը, նրա էլ՝ հավատը» սկզբունքի իմաստը:
Տվյալ տարածքի իշխանն էր որոշում իր հպատակների հավատը:
5. Ով և երբ հրապարակեց գեարագահության մասին օրենքը Անգլիայում:
Անգլիայում Հենրիխ VIII թագավորը 1534 թ. հրապարակեց գերագահության մասին օրենքը:
6. Ով էր Ժան Կալվինը և ինչ էր քարոզում:
Ֆրանսիայից Շվեյցարիա տեղափոխված Ժան Կալվինը քարոզում էր, որ Աստված մարդկանց համար նախասահմանել է կա՛մ փրկություն, կա՛մ փորձություն:
7. Ինչ է Հակառեֆորմացիան: Երբ լույս տեսավ «Արգեկված գրքերի» առաջին ցուցակը:
8. Ով էր Իգնատիոս Լոյոլան և ինչ հիմնեց:
Ռեֆորմացիայի դեմ պայքարում մեծ դեր խաղաց իսպանացի Իգնատիոս Լոյոլայի հիմնած «Հիսուս Քրիստոսի զինվորություն վանական նոր միաբանությունը:
*✧Եվա Գրիգորյան✧⁎ 